Config.sys Nedir? (Örneklerle Anlatım + Kullanım Alanları 2025)

Config.sys, MS-DOS ve Windows’un eski sürümlerinde kullanılan, sistemin başlatılması sırasında çalışan bir yapılandırma dosyasıdır. Adından da anlaşılacağı üzere “configuration system” kelimelerinden türetilmiştir.

Bu dosya, bilgisayarın donanımını, sürücülerini ve bellek yönetimini nasıl kullanacağını belirleyen komutlar içerir.

Tarihçesi ve Ortaya Çıkışı

Config.sys ilk olarak MS-DOS 2.0 sürümünde kullanılmaya başlandı. 1980’lerde ve 1990’larda bilgisayarların açılış sürecinde kritik bir rol üstlenmiştir. Windows 95 ve 98 döneminde de varlığını sürdürmüş, ancak Windows XP sonrası önemini kaybetmiştir.

Config.sys Dosyasının Amacı

İşletim Sistemi Başlatma Sürecindeki Rolü

Bilgisayar açıldığında BIOS’tan sonra devreye girer ve işletim sisteminin hangi sürücüleri yükleyeceğini belirler.

Donanım ve Sürücü Yönetimi

Config.sys sayesinde:

Klavye, fare, yazıcı sürücüleri yüklenirdi.
CD-ROM gibi donanımlar tanımlanırdı.

Bellek Yönetimindeki Kullanımı

MS-DOS döneminde bellek sınırlı olduğundan, config.sys dosyası bellek optimizasyonunda önemliydi. Örneğin, DOS=HIGH komutu bellek yönetimini üst düzeye çıkarırdı.

Config.sys Dosyası Nerede Bulunur?

MS-DOS Sistemlerinde

MS-DOS işletim sistemlerinde C:\ kök dizininde bulunurdu.

Windows’un Eski Sürümlerinde

Windows 3.x, Windows 95 ve 98’de yine aynı konumda yer alır ve açılışta yüklenirdi.

Config.sys İçeriği Nasıl Görünür?

Örnek Bir Config.sys Dosyası

Aşağıda, MS-DOS döneminde kullanılan tipik bir config.sys dosyasına örnek verilmiştir:

DEVICE=C:\DOS\HIMEM.SYS
DEVICE=C:\DOS\EMM386.EXE NOEMS
FILES=40
BUFFERS=20
DOS=HIGH,UMB
LASTDRIVE=Z

Bu satırlar bilgisayara, hangi sürücülerin yüklenmesi gerektiğini ve belleğin nasıl kullanılacağını söyler.

Yaygın Kullanılan Komutlar

DEVICE= Komutu

Belirli donanım sürücülerini yükler.
Örnek:

DEVICE=C:\DOS\CDROM.SYS /D:MSCD001

FILES= Komutu

Açık tutulabilecek dosya sayısını belirler.

FILES=40

BUFFERS= Komutu

Disk erişimi için ayrılacak bellek tamponlarını ayarlar.

BUFFERS=20

DOS=HIGH/UMB

DOS’un belleğin yüksek kısmına yüklenmesini sağlar. Bu, daha fazla bellek tasarrufu anlamına gelir.

DOS=HIGH,UMB

Config.sys Nasıl Düzenlenir?

DOS Editörü ile Düzenleme

MS-DOS kullanıcıları, edit config.sys komutunu kullanarak bu dosyayı düzenleyebilirdi.

Notepad ile Düzenleme

Windows’un eski sürümlerinde config.sys, basit bir metin dosyası olduğundan Notepad ile açılıp değiştirilebilirdi.

⚠️ Yanlış düzenleme yapılması, sistemin açılmamasına sebep olabilirdi.

Config.sys Hangi İşletim Sistemlerinde Kullanılırdı?

MS-DOS

Config.sys, MS-DOS işletim sisteminin ayrılmaz bir parçasıydı.

Windows 3.x ve Windows 95/98

Windows’un bu sürümlerinde de config.sys dosyası kullanıldı. Ancak sistem gelişmeye başladıkça bu dosyanın önemi azaldı.

Modern Windows Sürümlerinde Durumu

Windows XP’den itibaren config.sys artık kullanılmamaktadır. Günümüzde Windows, farklı yapılandırma dosyaları ve kayıt defteri (registry) üzerinden çalışır.

Config.sys Kullanım Alanları

Bellek Optimizasyonu

MS-DOS sistemlerinde, sınırlı RAM nedeniyle config.sys belleği verimli kullanmak için kritik öneme sahipti.

Donanım Tanımlamaları

CD-ROM sürücüleri, ses kartları, klavye düzenleri gibi donanımlar config.sys ile tanımlanırdı.

Eski Oyun ve Uygulamalar İçin Ayarlamalar

90’ların popüler oyunları (ör. DOOM, Prince of Persia) doğru çalışabilmek için config.sys dosyasına özel ayarlara ihtiyaç duyabiliyordu.

Config.sys ile İlgili Sıkça Karşılaşılan Hatalar

Eksik veya Yanlış Komutlar

Yanlış yazılmış bir komut, sürücülerin yüklenmemesine neden olabilirdi.

Donanım Çakışmaları

İki farklı aygıt aynı bellek alanını kullanmaya çalıştığında çakışmalar meydana gelirdi.

Yetersiz Bellek Sorunları

Yanlış yapılandırılmış bir config.sys, programların “Out of memory” hatası vermesine yol açabilirdi.

Config.sys ve Autoexec.bat Arasındaki Fark

Config.sys’in Görevi

Config.sys, sistem açılışında donanım sürücülerini ve bellek yönetimini yapılandırır.

Autoexec.bat’ın Görevi

Autoexec.bat ise sistem açılışında otomatik çalışacak programları ve ortam değişkenlerini ayarlamak için kullanılırdı.

Config.sys’in Günümüzdeki Önemi

Modern Sistemlerde Neden Kullanılmıyor?

Windows XP sonrası işletim sistemleri, config.sys dosyasını terk ederek Windows Registry ve gelişmiş donanım yöneticilerine geçti.

Retro Bilgisayar Kullanıcıları İçin Önemi

Retro oyun meraklıları ve eski sistemleri yeniden kurmak isteyenler için config.sys hâlâ büyük bir öneme sahiptir.

Config.sys ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Config.sys silinirse ne olur?

Sistem sürücüleri yüklenmez ve bazı donanımlar çalışmayabilir.

Config.sys Windows 10’da var mı?

Hayır. Windows 10 ve sonrası sürümlerde config.sys bulunmamaktadır.

Config.sys dosyası nasıl açılır?

Basit bir metin editörü (Notepad, DOS Edit) ile açılabilir.

Config.sys dosyası bozulursa nasıl onarılır?

MS-DOS veya Windows 95/98 kurulum disketi ile yeniden oluşturulabilir.

Config.sys oyunlarda neden önemliydi?

Çünkü birçok oyun belirli bellek ayarlarına ihtiyaç duyardı. Config.sys doğru ayarlanmadan oyunlar çalışmazdı.

Sonuç: Config.sys’in Bize Öğrettikleri

Config.sys, bilgisayar tarihinin en kritik yapılandırma dosyalarından biriydi. MS-DOS ve eski Windows sürümlerinde donanım, sürücüler ve bellek yönetimi için hayati rol oynadı.

Bugün modern sistemlerde kullanılmıyor olsa da, bilgisayar tarihini ve gelişimini anlamak için önemli bir örnektir. Ayrıca retro bilgisayar meraklıları için hâlâ güncelliğini korumaktadır.

🔗 Daha fazla bilgi için Computer Hope – Config.sys kaynağına göz atabilirsiniz.